Drie filmprojecten over de bewogen geschiedenis van het boerenlandschap in de vorige eeuw
Herstel, groei en vernieuwing
Deel 1: Het Idee
Deel 2: Wederopbouwlandschappen
Dag! DLG. 80 jaar Dienst Landelijk Gebied. Afscheidsfilm en overzicht van 80 jaar werk van DLG aan het landschap van Nederland.
‘Het Nederlandse landschap is vertrouwd. Het lijkt of het altijd zo is geweest. Maar het landschap dat we zo goed kennen, bestaat verrassend genoeg pas kort.’
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werkt aan een groot project over de tijd van de wederopbouw. In de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog moest Nederland opkrabbelen uit een periode van enorme schade en voedseltekorten. Alles stond in het teken van vooruitgang en hard werken aan de toekomst. Dat heeft geresulteerd in veel nieuwe ideeën: in de kunst en architectuur, maar ook in de inrichting Nederland. Onder leiding van PvdA minister Mansholt van landbouw (kabinet Drees II) werd ook het boerenland aangepakt. Onder het motto ‘nooit meer honger’ zou het boerenland een productief, modern gebied worden, dat in tijden van oorlog voldoende voedsel kon zorgen. Ook was het van belang dat Nederland een speler zou worden op de internationale markt. Er heerste toen nog veel armoede onder de boerenbevolking, en waar in de steden de welvaart was toegenomen, miste het platteland de slagkracht voor vernieuwingen.
De ideeën van Mansholt en de zijnen leidden tot een grootschalige aanpak. Versnipperde percelen werden geruild, land werd geëgaliseerd, de vaak natte en lastig te bewerken grond ontwaterd, paarden en mensen vervangen door machines, talloze nieuwe boerderijen gebouwd en oude boerderijen verplaatst om percelen te kunnen vergroten, wegen werden aangelegd, stuwen en mooie splinternieuwe gemalen gebouwd en bochtige waterlopen rechtgetrokken.
In onze tijd is het soms lastig te begrijpen omdat er veel van het oude, vaak natuurlijke landschap verloren is gegaan. Maar toen dacht men anders en ook dat is deel van onze geschiedenis. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed onderzoekt, samen met andere instanties, hoe we in de toekomst om moeten gaan met deze landschappen en wat we daarvan voor het nageslacht kunnen bewaren.
Voor de Dienst Landelijk Gebied, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Provincie Fryslân, Niscoo en het Nieuwe Instituut in Rotterdam (Mansholttentoonstelling) werkte Kunst & Wunderkammer aan een aantal korte publieksfilms over dit interessante onderwerp: een geschiedenis waar veel emotie en verhaal in schuilt.
Ism Stichting Multimediale Cultuur, Amsterdam en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, Hilversum.
Bron foto’s: archief Dienst Landelijk Gebied, met dank aan Erik Gijsbers.